از دست دادن نعمت هاى خداوند

از دست دادن نعمت هاى خداوند  

یکى دیگر از عقوبت هایى که خداوند براى بعضى از گناهان مقرر فرموده است، از دست دادن نعمتى است که انسان آن را در راه نافرمانى خدا به کار برده است . به تعبیر رساتر ، یکى از آثار شوم گناهان ، تغییر یافتن و از بین رفتن نعمت هاى خداوند است .

سماعه گوید : از امام صادق (علیه السلام) شنیدم که مى فرمودند:

ما اَنْعَمَ اللهُ عَلى عَبْد نِعْمَةً فَسَلَبَها اِیّاهُ حَتّى یُذْنِبَ ذَنْباً

یَسْتَحِقُّ بِذلِکَ السَّلْبَ . (بحارالأنوار ، ج 70 ، ص 339)

خداوند هیچ نعمتى را به بنده اى عطا نمى کند که از او بگیرد ، مگر زمانى که گناهى انجام دهد که به خاطر آن ، استحقاق گرفتن نعمت را پیدا کند .

مراد خداوند در این آیه شریفه نیز همین نکته است:

( اِنَّ اللهَ لا یُغَیِّرُ ما بِقَوْم حَتّى یُغَیِّرُوا ما بِأَنْفُسِهِمْ وَ اِذآ اَرادَ اللهُ بِقَوْم سُوءً فَلا مَرَدَّ لَهُ وَ ما لَهُمْ مِنْ دُونِه مِنْ وال ). (سوره رعد ، آیه 11)

مسلّماً خداوند وضعیّت گروهى را تغییر نمى دهد مگر زمانى که آن ها در نَفْس و کردار خود تغییرى ایجاد کنند . و زمانى که خدا نسبت به جمعیّتى اراده بدى نماید ، جز خدا هیچ عاملى آن را برنمى گرداند . و هیچ سرپرستى ندارند که کار آن ها را به عهده گرفته و بدى را از آن ها دور سازد .

امام باقر (علیه السلام) در تفسیر این آیه کریمه مى فرمایند:

اِنَّ اللهَ قَضى قَضاءً حَتْماً لایُنْعِمُ عَلى عَبْدِه نِعْمَةً فَیَسْلُبُها اِیّاهُ ، قَبْلَ اَنْ یُحْدِثَ العَبْدُ ذَنْباً یَسْتَوْجِبُ بِذلِکَ الذَّنْبِ سَلْبَ تِلْکَ النِّعْمَةِ ; وَ ذلِکَ قَوْلُ الله : ( اِنَّ اللهَ لا یُغَیِّرُ ما بِقَوْم حَتّى یُغَیِّرُوا ما بِأَنْفُسِهِمْ ) . (تفسیر الصافى ، ج 1 ، ص 866)

خداوند در تقدیر حتمى خویش این مطلب را گذرانده که نعمتى را به بنده اى عطا نکند که آن را از او بگیرد ، قبل از آن که آن بنده گناهى انجام دهد که به خاطر آن ، مستحقّ گرفتن نعمت گردد. ( بلکه وقتى بنده گناه مى کند آن نعمت از او گرفته مى شود ) و این است مقصود خدا از این گفتار که مى فرماید:

« خداوند وضعیت گروهى را تغییر نمى دهد مگر زمانى که آن ها در نفس و کردار خویش تغییرى ایجاد کنند ».

امام سجاد (علیه السلام) گناهانى را که باعث تغییر نعمت هاى خداوند مى شود چنین بیان مى فرمایند:

الذُّنُوبُ الَّتى تُغَیِّرُ النِّعَم : اَلْبَغْىُ عَلى النّاسِ ، وَالزَّوالُ عَنِ العادَةِ فِى الخَیْر ، وَاصَطِناعُ المَعْرُوفِ ، وَ کُفْرانُ النِّعَم، وَ تَرْکُ الشُّکْر .

گناهانى که نعمت هاى خداوند را تغییر مى دهد عبارتند از:

ستم روا داشتن بر مردم ، جدا گشتن از عادت در کار نیک ، و کار خوب را به خود بستن بدون این که بدان پایبند باشد، نعمت هاى الهى را کفران کردن، و شکر نعمت هاى خداوند را ترک نمودن .

در ادامه این حدیث امام سجاد (علیه السلام)، آیه مذکور را تلاوت فرمودند. (وسائل الشّیعه ، ج 16 ، ص 281)

امام صادق (علیه السلام) نیز در این رابطه مى فرمایند:

 خداوند پیامبرى از پیامبران خویش را به سوى قومش فرستاد و به او وحى کرد که به قومت بگو: اهل هر قریه و مردمى که در حال اطاعت من بودند ، سرور و شادى به آن ها رسید و از آنچه که من دوست داشتم به آنچه که دوست نداشتم منتقل شدند، آنان را از آنچه دوست داشتند منتقل به حالتى مى کنم که از آن ناراحت بودند . و اهل هر قریه و اهل بیتى که در حال معصیت من بودند و سختى و ناراحتى به آنان رسید و از آنچه که من دوست نداشتم منتقل شدند به آنچه دوست دارم ، من نیز در عوض آن ها را از وضعیتى که از آن ناراحت بودند به آنچه دوست داشتند منتقل مى کنم . اى پیامبر ما به مردم بگو:

اِنَّ رَحْمَتى سَبَقَتْ غَضَبى، فَلا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَتى فَاِنَّهُ لایَتَعاظَمُ عِنْدى ذَنْبُ عَبْد اَغْفِرُهُ .

به یقین رحمت من بر غضبم پیشى گرفته است ، از رحمت من ناامید نشوید ، البتّه بخشیدن گناه بنده براى من کار بزرگى نیست. به بندگان من بگو:

لایَتَرَّضُوا مُعانِدینَ لِسَخَطى وَلایَسْتَخِفُّوا بِاَوْلِیائى فَاِنَّ لى سَطَوات عِنْدَ غَضَبى لایَقُوُم لَها شَىْءٌ مِنْ خَلْقى .

هیچ یک ، خود را با عناد و لجاجت ، در معرض غضب من قرار ندهند ، و دوستان مرا کوچک مشمارند ، که چون خشمگین شوم عذاب و گرفتن من آن قدر سخت و شدید است که هیچ یک از آفریدگان من تاب مقاومت در برابر آن را ندارند . (بحارالأنوار ، ج 70 ، ص 339)