علل تیره شدن دل و دگرگونى قلب انسان در آیات و روایات و سنت

تیره شدن دل و دگرگونى قلب انسان    

اثر دیگرى که ارتکاب گناه و معصیت در وجود انسان مى گذارد، دگرگونى قلب ، تاریکى دل و جان ، و آلودگى روح اوست که به معناى بر باد رفتنِ همه هستى او است .

امام صادق (علیه السلام) در این زمینه مى فرمایند: پدرم مى فرمودند:

ما مِنْ شَىْء اَفْسَدُ لِلْقَلْبِ مِنْ خطیئَة، إِنَّ الْقَلْبَ لَیُواقِعُ الخَطیئَةَ فَلا تَزالُ بِهِ حَتّى تَغْلِبَ عَلَیْهِ فَیِصیرُ أَعْلاهُ أَسْفَلَه . (بحارالأنوار ، ج 70 ، ص 312)

هیچ چیز فسادانگیزتر از گناه براى قلب نیست ، یقیناً آن گاه که دل ( انسان ) در منجلاب گناه فرو مى رود ، آلودگى گناه همیشه همراه اوست تا آن که همه قلبش را فرا مى گیرد و آن را زیر و رو مى کند .

از این روایت استفاده مى شود : گناهى که توبه و استغفارى به دنبال نداشته باشد و تکرار گردد چنین اثرى را در قلب انسان مى گذارد.

شاهد بر این مطلب روایت دیگرى است که ابابصیر از امام صادق (علیه السلام)نقل مى کند، او گوید از آن حضرت شنیدم ، مى فرمودند:

إِذا أَذْنَبَ الرَّجُلُ خَرَجَ فى قَلْبِهِ نُکْتَةٌ سَوْداءٌ فَاِنْ تابَ إِنْمَحَتْ وَ إِنْ زادَ زادَتْ حَتّى تَغْلِبَ عَلى قَلْبِه فَلا یُفْلِحُ بَعْدَها اَبَداً . (بحارالأنوار ، ج 70 ، ص 327)

زمانى که مرد گناه مى کند در قلب او نقطه سیاهى ایجاد مى شود که اگر توبه کند آن نقطه برطرف مى شود . و اگر گناهش زیاد گردد و توبه نکند ، این نقطه زیاد مى شود تا آن که تمام قلب را مى پوشاند. و پس از آن دیگر رستگار نمى شود .

امام باقر (علیه السلام) همین مطلب را ضمن سخن پربارى با صراحت بیشتر بیان مى کنند و مى فرمایند:

ما مِنْ عَبْد مُؤْمِن إِلاّ وَ فى قَلْبِهُ نُکَتَةٌ بَیْضاءٌ، فَاِنْ أَذْنَبَ وَ ثَنّى خَرَجَ مِنْ تِلْکَ النُّکْتَةِ سَوادٌ ، فَاِنْ تَمادى فِى الذُّنْوبِ اِتَّسَعَ ذلِکَ السَّوادُ حَتّى یُغَطِّى البَیاضَ، فَاِذا غَطّى البَیاضَ لَمْ یَرْجِعْ صاحِبُه إِلى خَیْر اَبَداً وَ هُوَ قَوْلُ اللهِ: ( کَلاّ بَلْ رانَ عَلى قُلُوبِهِمْ ما کانُوا یَکْسِبُونَ ). (بحارالأنوار ، ج 70 ، ص 361)

هیچ بنده مؤمنى نیست مگر این که در قلبش نقطه سفیدى است که اگر گناه کرد و گناهش را دوباره انجام داد از میان این نقطه ، نقطه سیاهى بیرون مى آید، و چنانچه به گناهان ادامه دهد این سیاهى گسترش پیدا مى کند تا آن جا که همه سفیدى قلب را مى پوشاند ; و هر زمان که سفیدى قلب، با سیاهى گناه پوشیده گشت ; دیگر صاحب آن به خیر و نیکى برنمى گردد. و این است مراد خداوند از آیه کریمه که مى فرماید:

« حقّا که دل اینان ، در اثر کردار زشتشان ، زنگار گرفته و سیاه گشته است ( که حق را از باطل نمى شناسند و روز جزا را انکار مى کنند ) ».