قساوت قلب و سلب توفیقات عبادى و معنوى در قرآن و روایات و سنت

قساوت قلب و سلب توفیقات عبادى و معنوى 

  

یکى دیگر از آثار شوم گناه و معصیت ، سختى دل ، بى میلى به عبادت و سلب توفیقات معنوى است ، که خود باعث سود نبردن از تلاش هاى معنوى و هدر رفتن زحمات عبادى انسان است; و عامل بزرگى براى اتلاف عمر ، عقب افتادن از میدان کمال و معنویّت ، فرو رفتن در لجنزار شهوت و مادیّت و بهره نجستن از عمر گران مایه و اوقات طلایى خویش است. اوقات گران بهایى که هر ثانیه اش براى یک مؤمن طالب کمال ارزشمند است .

به عنوان نمونه : یکى از آثار قساوت و سختى دل ، خشک شدن اشک چشم است . در حالیکه اشک چشم، از خوف خدا باشد یا از شوق او ، در فراق امام زمان (علیه السلام)باشد یا در مصیبت پدران گرامى او (علیهم السلام) ; داراى ارزش والایى است که با هیچ چیز قابل مقایسه نمى باشد تا آن جا که امام صادق (علیه السلام)مى فرمایند:

ما مِنْ شَىْء إِلاّ وَ لَهُ کَیْلٌ اَوْ وَزْنٌ إِلاّ الدُّمُوع فَاِنَّ القَطْرَةَ مِنْها تُطْفِئُ بَحاراً مِنْ نار، فَاِذا إِغْرَوْرَقَتِ الْعَیْنُ بِمائِها لَمْ یُرْهِقْ وَجْهَهُ قَتَرٌ وَلا ذُلَّةٌ فَاِذا فاضَتَ حَرَّمَهُ اللهُ عَلَى النّارِ وَ لَوْ اَنَّ باکِیاً بَکى فى اُمَّة لَرُحِمُوا . (وسائل الشّیعه ، ج 15 ، ص 227)

هر عملى پیمانه یا وزنى از نظر ارزش و ثواب دارد ، به جز اشک ها که یک قطره اشک، دریاهاى آتش را خاموش مى کند، و زمانى که اشک در چشم حلقه مى زند ، آن چهره را دودِ آتش و خوارىِ عذاب فرا نمى گیرد . و آن گاه که اشک بر گونه ها جارى مى گردد خدا آن چشم را بر آتش حرام مى کند. و اگر گریه کننده اى در میان امّتى گریه کند همه آن ها مورد ترحّم قرار مى گیرند .

با این فضیلت و تأثیر شگرفى که اشک چشم در زندگى فردى و اجتماعى دارد گناه باعث خشک شدن اشک چشم مى شود و خشکى چشم نتیجه قساوت دل است .

امیرالمؤمنین (علیه السلام) در سخن پربارى به اصبغ بن نباته فرمودند:

ما جَفَّتِ الدُّمُوعُ إِلاّ لِقَسْوَةِ القَلُوبِ، وَ ما قَسَتِ القُلوبُ إِلاّ لِکَثْرةِ الذُّنُوبِ . (بحارالأنوار ، ج 70 ، ص 354)

اشکها خشک نمى شود مگر به خاطر قساوت دل ها، و دل ها را قساوت نمى گیرد مگر به خاطر زیادى گناهان .

این نمونه اى است از سلب توفیق نسبت به اعمال عبادى و کمالات معنوى که خود عقوبت بزرگى براى مؤمن به شمار مى رود .

امام صادق (علیه السلام) در سخنى زیبا ، به نمونه دیگر این نوع عقوبت گناه ـ که توفیق نیافتن بر نماز شب و مناجات با خداى مهربان در سحرگاهان است ـ اشاره کرده و مى فرمایند:

إِنَّ الرَّجُلَ یُذْنِبُ الذَّنْبَ فَیَحْرِمُ صَلاةَ اللَّیْلِ ، وَ إِنَّ الْعَمَلَ السّیْئَ أَسْرَعُ فى صاحِبِه مِنَ السِّکّینِ فِى اللَّحْمِ ! . (بحارالأنوار ، ج 70 ، ص 330)

به راستى که مرد گناه مى کند و به خاطر آن از نماز شب محروم مى گردد. چرا که عمل بد در صاحب آن ، از چاقو در گوشت زودتر اثر مى گذارد .

رسول خدا (صلى الله علیه وآله وسلم) نیز ، با عنوان جامع ترى به این نکته ( سلب توفیقات معنوى و علمى ) اشاره مى فرمایند:

إِتَّقُوا الذُّنُوبَ فَاِنَّها مُمْحِقَةٌ لِلْخَیْراتِ، وَ إِنَّ الْعَبْدَ لَیُذْنِبُ الذَّنْبَ فَیْنسى بِهِ الْعِلْمَ الَّذى کانَ قَدْ عَلِمَه، وَ إِنَّ الْعَبْدَ لَیُذْنِبُ الذَّنْبَ فَیَمْتَنِعُ بِهِ مِنْ قِیامِ اللَّیْلِ، وَ إِنَّ الْعَبْدَ لَیُذْنِبُ الذَّنْبَ فَیَحْرِمُ بِهِ الرِّزْقَ وَ قَدْ کانَ هَیِّناً لَهُ . (بحارالأنوار ، ج 70 ، ص 377)

از گناهان بپرهیزید که کارهاى خیر را نابود مى کند. یقیناً بنده اى گناه مى کند و به خاطر آن علمى را که فرا گرفته از یاد مى برد ; و بنده اى گناه مى کند و به خاطر آن از بیدارى سحر و خواندن نماز شب باز داشته مى شود ; و بنده اى گناه مى کند و به خاطر آن از رزق و روزى اى که برایش آماده گشته محروم مى گردد .