برکات فراوان براى استغفار زیاد

برکات فراوان براى استغفار زیاد   

از مجموع روایاتى که در فضیلت استغفار روایت شده است ، استفاده مى شود که آثار مادّى و برکات معنوىِ استغفار براى کسى است که زیاد و پى درپى، شب و روز، در هر حال و همه جا، از خدا عذرخواهى کرده و آمرزش طلبد.

رسول خدا (صلى الله علیه وآله وسلم) در سخن پربارى مى فرمایند:

أَکْثَرُوا مِنَ الإِسْتِغْفارِ ، فى بُیوتِکُمْ وَ فى مَجالِسِکُمْ وَ عَلى مَوائِدِکُمْ وَ فى أَسْواقِکُمْ وَ فى طُرُقِکُمْ وَ أَیْنَما کُنْتُمْ فَاِنَّکُمْ لاتَدْرُونَ مَتى تَنْزِلُ الْمَغْفِرَةُ . (1)

زیاد استغفار کنید ، در خانه ها و مجالستان ، سر سفره ها و در بازارهایتان ، و در مسیر رفت و آمدهایتان و هر جا که بودید ( استغفار نمایید ) . چرا که شما نمى دانید آمرزش خداوند چه زمانى نازل مى شود .

در بیان گوهر افشان و حکمت بار دیگرى خطاب به زن هاى مسلمان مى فرمایند:

یا مَعاشرَِ النِّساءِ تَصَدَّقْنَ وَ أَکْثِرنَ الإِسْتِغْفارَ ، فَاِنّى رَأَیْتُکُنَّ أَکْثَرَ أَهْلِ النّارِ . (2)

اى بانوان صدقه دهید و زیاد استغفار کنید که من بیشترِ اهل آتش را از شما زنان دیدم .

علاوه بر این ، در روایات ، فضایل خاصّى براى این ذکر شریف وارد شده است که خود عامل مهمّى براى زیاد گفتن استغفار است ، ما نمونه هایى از آن را زینت بخش این فصل کتاب قرار مى دهیم.

پیامبر اکرم (صلى الله علیه وآله وسلم) در سخن زیبایى استغفار را برترین دعا شمرده اند:

ما مِنَ الدُّعاءِ شَىْءٌ أَفْضَلُ مِنَ الإِسْتِغْفار . (3)

هیچ دعایى برتر و با فضیلت تر از استغفار نیست .

امیرالمؤمنین (علیه السلام) اضافه بر این ، از آن به عنوان پربرکت ترین دعا در دنیا و آخرت ، یاد فرموده اند:

أَىُّ دُعاء أَفْضَلُ مِنَ الإِسْتِغْفار وَ أَعْظَمُ بَرَکَةً مِنْهُ فِى الدُّنْیا وَالآخِرَةِ . (4)

چه دعایى از استغفار ، با فضیلت تر ، و برکت آن در دنیا و آخرت از طلب آمرزش ، بزرگتر و بیشتر است .

در سخن زیباى دیگرى آن حضرت ، اجر و پاداش این ذکر مبارک را بزرگترین پاداش دانسته و از آن به عنوان سریع ترین عامل براى دست یافتن به ثواب خداوند یاد نموده اند:

الإِسْتِغْفارُ أَعْظَمُ أَجْراً وَ أَسْرَعُ مَثُوبَةً . (5)

استغفار بزرگترین اجر و پاداش و سریع ترین مزد و ثواب را دارد .

رسول خدا (صلى الله علیه وآله وسلم) در گفتار حکیمانه اى آن را سلاح گنهکار، براى دفاع از خویشتن در برابر دشمن ( گناه و عقوبتش ) شمرده اند :

سِلاحُ الْمُذِنْبِ ، اَلإِسْتِغْفارُ . (6)

اسلحه گنهکار ، طلب آمرش از خداوند است .

همچنین آن حضرت استغفار را وسیله خوبى براى شستوشوى گناهان دانسته اند:

نَعْمَ الْوَسیلَةُ ، اَلإِسْتِغْفارُ . (7)

( براى از بین بردن آثار شوم گناه ) استغفار خوب وسیله اى است.

در سخن پر بار دیگرى ، آن پیامبر رحمت از گناهان به عنوان درد و مرض یاد کرده و دواى آن را استغفار معرفى کرده اند :

اَلذُّنُوبُ داءٌ وَالدَّواءُ الإِسْتِغْفارُ وَالشَّفاءُ أَنْ لاتَعُودَ . (8)

گناهان درد و مرض هستند و دواى آن استغفار است ، و شفا یافتن از آن به این است که دیگر به سوى آن ها برنگردى .

باز پیامبر گرامى (صلى الله علیه وآله وسلم) در دو کلام نورانى، استغفار را بهترین عبادت و دعا معرفى کرده و فرموده اند:

خَیْرُ العِبادَةِ الإِسْتِغْفارُ . (9)

استغفار بهترین عبادت است .

خَیْرُ الدُّعاءِ الإِسْتِغْفارُ . (10)

بهترین دعا ، طلب آمرزش از خداوند است .

افزون بر این ، در بعضى از روایات که در زمینه آثار و برکات استغفار رسیده است ، به صراحت و روشنى اثرهاى یاد شده ، براى زیاد استغفار کردن ذکر گردیده است.

به نمونه هایى از آن ها توجّه کنید:

* امام صادق (علیه السلام) حدیثى را از امیرالمؤمنین (علیه السلام) روایت مى کنند که آن حضرت فرمودند:

عَلَیْکُمْ فى شَهْرِ رَمَضانِ بِکَثْرَةِ الإِسْتِغْفارِ وَالدُّعاءِ ، فَأَمَّا الدُّعْاءُ فَیَدْفَعُ بِهِ عَنْکُمْ البَلاءَ وَ أَمَّا الإِسْتِغْفارُ فَیَمْحى ذُنُوبَکُمْ . (11)

بر شما باد که در ماه رمضان زیاد استغفار و دعا کنید ، که دعاى زیاد ، بلا و گرفتارى را از شما دور مى سازد ; و استغفار زیاد، گناهان شما را نابود مى کند.

* نضر بن کثیر گوید: بر امام صادق (علیه السلام) وارد شدم در حالى که سفیان ثورى هم همراه من بود . امام صادق (علیه السلام) سفارش هایى کردند ، از جمله فرمودند:

إِذَا اسْتَبْطَأْتَ الرِّزْقَ فَأَکْثِرْ مِنَ الإِسْتِغْفارِ . (12)

هرگاه روزیت به کُندى آید و به سختى به تو رسد ، زیاد استغفار کن .

* رسول خدا (صلى الله علیه وآله وسلم) در کلامى نورانى ، فرمودند:

مَنْ أَکْثَرَ الإِسْتِغْفارَ جَعَلَ اللهُ لَهُ مِنْ کُلِّ هَمّ فَرَجاً وَ مِنْ کُلِّ ضیق مَخْرَجاً وَ یَرْزُقْهُ مِنْ حَیْثُ لایَحْتَسِبُ . (13)

هر کس زیاد استغفار کند، خداوند نسبت به هر غصّه و اندوهى ، گشایشى برایش قرار دهد و از هر تنگنایى راه خروجى پیش پایش گذارد و از جایى که گمان ندارد او را روزى دهد .

از مجموع سخن در این بخش نتیجه مى گیریم :

همانگونه که در گفتار قبل عنوان گردید ، در پاره اى آیات و روایات ، آثار و برکات عظیمه اى براى ذکر استغفار بیان شده که هضم آن براى همگان آسان نیست ; و این خود باعث تشکیک در اصل مطلب مى شود که چگونه ممکن است ، کسى عمرى گناه کند و سپس با درخواست بخشش از پروردگار خویش ، آمرزش خداوند شامل حالش شود و یا با گفتن یک استغفار به چنین آثار و برکاتى دست یابد ؟!

پاسخ این سؤال ، به صورت پراکنده در مکتب وحى و سخنان اهل بیت (علیهم السلام) آمده است ، چکیده اش این است :

اولاً : همانگونه که در فصل هاى گذشته یادآور شدیم ، استغفار ، تنها لغلغه زبان نیست ،بلکه حقیقت آن ، ندامت قلبى گوینده و پشیمانى باطنى او از گذشته و تصمیم جدّیش به ترک گناه و رو آوردنش به سوى خدا و احکام نورانى اسلام است .

ثانیاً : قوام توبه و استغفار به اینست که اگر واجباتى از او فوت شده ، آن ها را جبران سازد ، به این صورت که قضایش را بجا آورده ، کفّاره اش را بپردازد و یا به گونه دیگر آن را تدارک کند.

ثالثاً : اگر گناه او حق الناس است ، آن را پرداخته و یا صاحب حق را راضى کند ، بگونه اى که هنگام گفتن استغفار هیچ حقى از مردم به عهده او نباشد.

رابعاً : گناهى که از آن توبه کرده و برایش استغفار مى کند گناهى باشد که قابل گذشت و بخشش باشد ، نه آن که توبه در مورد آن مفهومى نداشته و قابل گذشت و آمرزش نباشد . مثل اینکه ، آئین جدیدى پدید آورده و یا بدعتى در دین خدا گذارده و بدین واسطه جمعى را گمراه و از آغوش دین خدا جدا ساخته باشد. زیرا کسانى که بر دین اختراعى او باقى مانده ، بدعتهاى او را پذیرفته ، بدان عمل کرده و بر آن عقیده مرده اند ، قابل بازگشت نیستند.

بى شک ، چنین گناهى توبه اى ندارد ، مگر آن که تمام کسانى را که گمراه ساخته ، به صراط مستقیم باز گرداند ; و این کار نیز براى او امکان پذیر نیست.

آخرین سخن در پاسخ به سؤال مذکور ، که از روایات گذشته استفاده مى شود این است:

آمرزش خداوند و سایر برکات استغفار براى کسى است که علاوه بر شرایط یاد شده ، زیاد و پى در پى استغفار گوید نه آنکه عمرى گناه کند و سپس با گفتن یک استغفار همه گناهانش آمرزیده شود! همچنانکه اگر پى در پى استغفار کند ، ولى تصمیم جدّى بر ترک گناه نگیرد و گذشته تاریک خویش را جبران نکند ، از استغفار خویش سودى نمى برد!

پس زیاد استغفار کردن ، مصمم بر ترک گناه بودن و گذشته خویش را جبران کردن از مهمترین شرایط پذیرش توبه و مهمترین عامل پدیدآورنده آثار و برکات استغفار ، مخصوصاً آمرزش خداوند است.

از سوى دیگر ، گاهى سؤال مى شود زیاد گفتن استغفار به چه شکل صورت مى پذیرد و بر چه گفتنى اطلاق مى گردد؟

پاسخ این سؤال نیز در سخنان نورانى اهل بیت (علیهم السلام) به صورت اجمال آمده است . خلاصه جواب این است :

زیاد گفتن استغفار به این است که هر کسى در روز صد مرتبه و در شب هفتاد بار استغفار گوید . علاوه بر این ، به مقدارى که وقت و توان دارد ، استغفارهاى وارده را تلاوت کرده ، بخصوص در اوقات نماز و ساعات استجابت دعا از خدا آمرزش بخواهد . در این صورت ، بى تردید گناهش بخشیده شده و آثار و برکات آمرزش خواهى را خواهد دید .

بنابراین ، با وجود این همه مدارک محکم و روشن ، نباید از رحمت و مغفرت خداوند مأیوس بود و از توبه و استغفار دست شست . همچنانکه ، نباید به یاوه سرایى عده اى گوش فرا داد ، که سر و کار چندانى با دین ندارند و از تحقیق در آیات و روایات ـ معتبرترین مدارکِ مفاهیم دینى ـ بویى نبرده و تنها با خطور اشکالى به ذهن خویش ، تیشه به ریشه مقدسات مذهبى زده و دوستان امیرالمؤمنین (علیه السلام) را از بازگشت به سوى خدا و امام زمان (علیه السلام) باز داشته و از آمرزش خداوند مأیوس مى سازند.

پى‏نوشتها:

1. مستدرک الوسائل ، ج 5 ، ص 319 .

2. مستدرک الوسائل ، ج 14 ، ص 309 .

3. مستدرک الوسائل ، ج 5 ، ص 318 .

4. مستدرک الوسائل ، ج 6 ، ص 188 .

5. مستدرک الوسائل ، ج 12 ، ص 122 .

6. مستدرک الوسائل ، ج 12 ، ص 122 .

7. مستدرک الوسائل ، ج 12 ، ص 124 .

8. مستدرک الوسائل ، ج 12 ، ص 129 .

9. کافى ، ج 2 ، ص 567 .

10. کافى ، ج 2 ، ص 504 ; وسائل الشّیعه ، ج 7 ، ص 176 ; بحارالأنوار ، ج 90 ، ص 190 .

11. وسائل الشّیعه ، ج 10 ، ص 309 ; من لایحضر الفقیه ، ج 2 ، ص 608 .

12. بحارالأنوار ، ج 66 ، ص 407 .

13. بحارالأنوار ، ج 90 ، ص 281 .