زمان استغفار چه موقع است

زمان استغفار 

  

سؤالى که به ذهن بعضى ممکن است خطور کند این است :

پس از انجام گناه ، فرصت استغفار و عذرخواهى از خداوند ، تا چه زمانى براى انسان باقیست؟

باید بگوییم: توبه و بازگشت به سوى خداوند واجب است و وجوب آن فوریست . به این معنى که شخص گنهکار بلافاصله باید از کردار زشت خویش استغفار کند و از گناهانش دست بکشد و تصمیم جدّى بر ترک آن بگیرد . ولى این هرگز به معناى محدودیت زمانى براى استغفار نیست ، از مدارکى استفاده مى شود : کسى که گناه کند و مدّت زمانى بر آن بگذرد و از توبه کردن غافل شود ، هر زمان که از گناه خود پشیمان شود و تصمیم بر ترک گناه بگیرد و دیگر به سوى آن برنگردد و سپس استغفار کند ، خداى مهربان او را مى بخشد و از سر تقصیرش در مى گذرد. (وسائل الشّیعه ، ج 16 ، ص 71 ، باب 86)

از سوى دیگر از بعضى روایات استفاده مى شود: از زمانى که انسان گناه مى کند ، تا هفت ساعت بیشتر براى استغفار و عذرخواهى از خداوند مهلت ندارد و چنانچه استغفار نکند ، گناه در نامه عملش ثبت مى شود. (کافى ، ج 2 ، ص 434)

جمع بین این دو دسته روایات ، به این است :

مهلت هفت ساعت براى این است که گناه در نامه عمل انسان ثبت نگردد . یعنى اگر قبل از هفت ساعت استغفار و توبه کند اصلاً گناهى در نامه عمل او نوشته نمى شود. ولى چنانچه توبه و عذرخواهى نکند ، گناه نوشته مى شود و اگر بعد از هفت ساعت توبه کند و اصرار در طلب آمرزش از خدا نماید امید مى رود که آنچه برایش نوشته شده است از نامه عملش پاک گردد. امام صادق (علیه السلام) در حدیثى مى فرمایند:

مؤمن بعد از گذشت بیست سال به یاد گناهش افتاده و از آن استغفار مى کند و خدا او را مى بخشد . در حالى که کافر همان ساعتى که گناه مى کند ، گناه خویش را از یاد مى برد. (کافى ، ج 2 .)

از همین روست که امیرالمؤمنین (علیه السلام) ، از استغفار به عنوان وسیله اى براى پاک کردن نامه عمل یاد مى کنند :

تعجّب از کسى است که از آمرزش خداوند ناامید گشته است ، در حالى که با او وسیله پاک کننده است .

شخصى سؤال کرد : پاک کننده چیست؟

امام (علیه السلام) فرمودند: استغفار . (وسائل الشّیعه ، ج 7 ، ص 177 .)

رسول خدا (صلى الله علیه وآله وسلم) نیز به استغفار خاصّى اشاره کرده و مى فرمایند:

هر کسى هر روز بعد از نماز عصر ، روزى یک بار آن را تلاوت کند ، خداوند به دو ملک مأمور او دستور مى دهد ، نامه عمل زشت او را ، هر چه هست پاره کنند. (مستدرک الوسائل ، ج 5 ، ص 120)

گفتنى است : هر چه استغفار انسان به گناهش نزدیکتر باشد، سریع تر به آمرزش خداوند دست مى یابد و چنانچه قبل از هفت ساعت استغفار و توبه کرده باشد ، از عقوبت هاى گناه در دنیا نیز در امان مى ماند. در حالى که اگر هفت ساعت بر او گذشت و توبه و استغفارى نکرد ، گناه در نامه عملش ثبت مى شود و چنانچه بعد از گذشت زمانى رو به توبه و استغفار آورد ، ممکن است بعد از دیدن بلاهایى در دنیا از قبیل فقر، مرض، قرض و ناراحتى هایى از این قبیل ، توبه اش پذیرفته و گناهش آمرزیده شود.

پس چه بهتر که اگر گناهى از ما سر زد ، بلافاصله توبه و استغفار کرده و ندامت خود را به خداى خویش اظهار کنیم ، تا هم گناهى در نامه عملمان ثبت نگردد و هم علاوه بر مصونیت از عذاب هاى حتمى خداوند در آخرت ، از عقوبت ها و بلاهاى احتمالى او در دنیا ، نیز محفوظ بمانیم.

رسول خدا (صلى الله علیه وآله وسلم) در سخنى زیبا و نورانى مى فرمایند:

خوشا به حال بنده اى که از گناهى استغفار کند که کسى جز خودش از آن با خبر نیست . به راستى مَثَل استغفار به دنبال گناه ، مَثَل آبى را ماند که روى آتش ریخته مى شود و آن را خاموش مى کند . (وسائل الشّیعه ، ج 12 ، ص 124)